Patroni opolskich ulic. Józef Ignacy Kraszewski

Tym razem przyjrzymy się wybitnemu polskiemu pisarzowi, historykowi i politykowi Józefowi Ignacemu Kraszewskiemu. Droga, której patronuje znajduje się w dzielnicy Śródmieście.

Józef Kraszewski urodził się 28 lipca 1812 roku w Warszawie. Był on najstarszy z 5 jego rodzeństwa. Rodzice Józefa posiadali majątek ziemski we wsi Dołhe koło Prużany. Przeprowadzili się jednak do Warszawy w obawie przed wojną francusko-rosyjską. Kraszewski wychowywał się w Romanowie w powiecie włodawskim (obecnie powiat bialski), pod opieką dziadków. To właśnie stamtąd wyniósł zainteresowanie literaturą. W latach 1822-1826 kształcił się w szkole wydziałowej w Białej Podlaskiej, zwanej wówczas Akademią Bialską, z kolei w 1826-1827 w szkole wojewódzkiej w Lublinie, a później od 1827 do 1829 roku w gimnazjum w Świsłoczy, gdzie zdał egzamin dojrzałości.

Studia swoje podjął na Carskim Uniwersytecie Wileńskim. Na początku planował zostać lekarzem, jednak szybko zmienił zdanie i z kierunku medycznego przeniósł się na literaturę. Pod pseudonimem Kleofasa Fakunda Pasternaka ogłaszał pierwsze utwory literackie drukowane w petersburskim „Bałamucie”. Brał również udział w życiu studenckim, nawet w gronie spiskowców przeciwnych caratowi. Nie skończyło się to dla młodego Józefa dobrze. 3 grudnia 1830 wraz z grupą młodzieży został aresztowany. Jego pobyt w więzieniu trwał aż do marca 1832 roku. W późniejszych latach Kraszewski twierdził, że w początkowej fazie procesu był nawet skazany na śmierć. To ukształtowało jego pogląd na powstania zbrojne. Rozumiał determinacje, ale sam podchodził do nich niechętnie.

Niedługo po odzyskaniu wolności powrócił w rodzinne strony i zamieszkał z rodzicami. Wkrótce zawarł związek małżeński z Zofią Woroniczówną, bratanicą prymasa Jana Pawła Woronicza. W 1838 wraz z żoną osiedlił się na Wołyniu. Początkowo był dzierżawcą wsi Omelno koło Łucka, gdzie założył wspaniały park-ogród. W tym czasie dużo podróżował. Odwiedził m. in. Kijów i Odessę. Zaowocowało to wieloma dziełami literackimi. W 1853 roku sprzedał swój majątek i przeprowadził się wraz z żoną i 4 dzieci do Żytomierza. Pracował tam jako kurator szkolny. W Żytomierzu, będącym w tym okresie 40-tysięcznym miastem, ośrodkiem życia społecznego i towarzyskiego polskiej szlachty oraz siedzibą carskich władz gubernialnych, Kraszewski pełnił szereg funkcji i godności. Józef był dyrektorem Teatru Żytomierskiego, dyrektorem Klubu Szlacheckiego oraz prezesem Towarzystwa Dobroczynności. Mimo swojej popularności popadał często w konflikty ze szlachcicami m.in. z powodu artykułów jakie publikował, które mówiły o konieczności nadawania chłopom ziemi na własność.

W 1861 roku pisarz poróżnił się ostatecznie ze środowiskiem szlachty wołyńskiej i podjął decyzję o przeniesieniu się do Warszawy. Został redaktorem „Gazety Codziennej”. Propagował kapitalistyczne formy gospodarki rolniczej, inwestycje, uprzemysłowienie, rozwój kolei, tworzenie zrzeszeń handlowo-finansowych. Również dużo podróżował. Odwiedził Francję, Rosję, Belgię i Włochy. Angażował się w działalność polityczną emigracji i analizował możliwość wybuchu powstania. Jednak jako zdecydowany krytyk polityki margrabiego Wielopolskiego, a także mając opinię „człowieka Kronenberga” (lidera stronnictwa Białych), pod koniec stycznia 1863 został zmuszony do opuszczenia Warszawy, udając się do Drezna, gdzie mieszkał ponad 20 lat.

W Dreźnie, od czasów rozbiorowych jednym z głównych ośrodków polskiej emigracji, Kraszewski zajął się pomocą dla szukających schronienia za granicą powstańców styczniowych. Był kierownikiem powstańczej placówki dyplomatycznej w Dreźnie.

Od roku 1873 roku poświęcał się wyłącznie pracy literackiej. Jednak w 1883 roku Kraszewski został aresztowany w Berlinie pod zarzutem działalności wywiadowczej na rzecz Francji. Podczas rozpoczętego w maju 1884 procesu w Lipsku skazano go na 3,5 roku więzienia w twierdzy w Magdeburgu. Z powodu choroby płuc w 1885 roku został wypuszczony za kaucją. Wyjechał do Szwajcarii, a później do San Remo. Zmarł 19 marca 1887 roku w Genewie. Został pochowany 18 kwietnia w krypcie zasłużonych na Skałce w Krakowie.