Patroni opolskich ulic – Książe Józef Poniatowski

Powracamy z serią, w której przybliżamy sylwetki zasłużonych patronów ulic w Opolu. Dzisiaj przyjrzymy się księciu Józefowi Poniatowskiemu. Droga, której patronuje znajduje się niedaleko kampusu Uniwersytetu Opolskiego.

Przyszły generał urodził się 7 maja 1763 roku w pałacu Kinskich w Wiedniu. Jego ojciec był generałem w służbie austriackiej i Teresy z książąt Kinskich, rodu czesko-austriackiego. Dzięki opiece swojego stryja Stanisława Augusta Poniatowskiego otrzymał solidne wojskowe wykształcenie. Po śmierci swojego ojca wstąpił do wojska, gdzie zrobił błyskawiczną karierę. Już w 1788 roku doszedł do stopnia pułkownika i został adiutantem cesarza Józefa II. W tym samym roku już walczył w wojnie austriacko-tureckiej. 24 kwietnia został poważnie ranny prowadząc szturm twierdzy Šabac w Serbii.

Mimo tak szybkiej kariery w austriackim wojsku, Józef nie wahał się, gdy w 1789 roku na życzenie króla i sejmu wezwany został do służby w wojsku polskim. Otrzymał wtedy wraz z m.in. Kościuszką tytuł generała majora oraz dowództwo nad IV Dywizją, stacjonującą w województwach bracławskim i kijowskim. Poniatowski zajął się modernizacją zaniedbanej armii. Jego wykształcenie i doświadczenie wojenne przyniosło pozytywne skutki. Udało mu się stworzyć wyćwiczone oddziały gotowe do obronny Polski. 6 maja 1792 roku otrzymał dowództwo nad całością wojsk koronnych nad granicą rosyjską na Ukrainie i już wkrótce dowodził tym wojskiem w wojnie z Rosją. W bitwie pod Zieleńcami 18 czerwca zwyciężył jeden z korpusów rosyjskich – Arkadija Markowa. Ta pierwsza od czasów Jana III Sobieskiego zwycięska bitwa armii polskiej stała się okazją do ustanowienia orderu Virtuti Militari, którym król nagrodził w pierwszej kolejności Poniatowskiego i Kościuszkę. Mimo zaciętych walk Polacy przegrali tę wojnę co było bezpośrednią przyczyną II rozbioru Polski. Gdy Poniatowski dowiedział się, że jego stryj przystąpił do Konfederacji Targowickiej odesłał mu swoje ordery na znak protestu.

To były tylko niektóre z konfliktów wojskowych, w których brał udział Poniatowski. Walczył on również podczas Insurekcji Kościuszkowskiej jak i u boku Napoleona o wolną Polskę. Został nawet mianowany przez samego cesarza marszałkiem Francji co było jedynym takim wyróżnieniem dla cudzoziemca. Poniatowski zginał jak żył podczas walki. W 1813 roku walczył w bitwie pod Lipskiem po stronie francuskiej. Gdy ciężko ranny wykonywał swój ostatni rozkaz – osłonę odwrotu armii francuskiej. Mając za sobą przedwcześnie wysadzony most na Elsterze, rzucił się z koniem do wezbranej rzeki i został omyłkowo ostrzelany przez Francuzów stojących na drugim brzegu.

Poniatowski pochowany został na cmentarzu św. Jana w Lipsku, gdzie do dzisiaj znajduje się poświęcona mu tablica. Pierwsza tablica nagrobna została przywieziona do Warszawy i została umieszczona w Bramie Grodzkiej Zamku Królewskiego.

autor: JZ