Patroni opolskich ulic. Ludwik Waryński

W dzisiejszym odcinku naszego weekendowego cyklu przyjrzymy się postaci Ludwika Waryńskiego. Odpowiedź na pytanie, kim jest patron jednej z ulic w Śródmieściu znajdzie się w tym artykule.

Ludwik Waryński urodził się 24 września 1856 w Martynówce na terenie dzisiejszej Ukrainy. Jako rodzina była ubogą szlachtą, lecz była silnie przywiązana do patriotycznych tradycji. Ojciec Ludwika pomagał uczestnikom powstania styczniowego, za co był trzykrotnie aresztowany. Swoją edukację Waryński rozpoczął w 1865 roku, uczęszczając do gimnazjum w Białej Cerkwi. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości, w 1874 roku, wyjechał do Petersburga i rozpoczął studia w Petersburskim Instytucie Technologicznym.

Podczas studiów po raz pierwszy zainteresował się socjalizmem, wstępując do organizacji o nazwie Polska Młodzież Socjalistyczna. Później Waryński brał udział w zamieszkach, jakie rozpoczęły się w szkołach wyższych Petersburga w listopadzie 1875 roku. Został za to ukarany usunięciem ze studiów. Poddano go także rocznemu dozorowi policyjnemu, w czasie którego dokształcał się sam, czytając książki autorów socjalistycznych i ekonomistów.

Swoją karierę polityczną rozpoczął w Warszawie od tworzenia kółek socjalistycznych przy uczelniach i fabrykach. Sprowadzał również propagandową niemiecką literaturę i zajmował się jej dystrybucją. Wraz z innymi socjalistami napisał program polityczny nazwany, w celu zmylenia władz zaborczych, programem brukselskim. Zawierał on hasła międzynarodowej współpracy uciskanych robotników. Zapowiadał rewolucję społeczną. Pomijał on jednak sprawę odzyskania niepodległości przez Polskę.

Jednak regularnie nękająca Ludwika policja carska zmusiła go do wyprowadzki do Lwowa, a następnie do Krakowa. Tam też założył sieć tajnych kółek socjalistycznych. Jednakże 8 lutego 1879 r., z powodu donosu drukarza Antoniego Koziańskiego, został zlokalizowany przez władze austriackie i trafił do aresztu, gdzie był bity przez policję. Więziono go przez ponad rok, przed sądem (wraz z trzydziestoma czterema innymi oskarżonymi socjalistami) stanął 16 lutego 1880 roku. Proces zakończył się oczyszczeniem z najcięższych zarzutów. Waryński wykorzystał sprawę do wygłoszenia długiej przemowy, w której bronił ideałów socjalizmu. Ostatecznie został skazany jedynie na siedem dni aresztu za posługiwanie się fałszywymi dokumentami. Po odbyciu kary został wydalony z terytorium Austro-Węgier i udał się na emigrację do Szwajcarii.

Za granicą Waryński zamieszkał pod Genewą, gdzie wraz z innymi polskimi emigrantami wynajmował niewielki domek. Okres ten w życiu Waryńskiego to czas, w którym rozwijał swoje poglądy polityczne – m.in. odrzucił anarchizm, który poprzednio dopuszczał. Szczególnie ostro krytykował wówczas występowanie elementów nacjonalistycznych w ruchu socjalistycznym. Zajął się także pisaniem rozmaitych publikacji i artykułów.

W 1882 Ludwik Waryński powrócił do Warszawy, gdzie założył partię robotniczą pod nazwą Proletariat. Stanął na jej czele, ułożył również i wydrukował jej program. Wkrótce potem zorganizował całą sieć organizacji z nią związanych. Waryński przekonywał robotników, o których mówiono w tamtym czasie „klasy biedne”, „sfery uboższe” albo „niższe”, że są członkami klasy robotniczej i powinni być z tej przynależności dumni, gdyż to właśnie oni tworzą wszelkie dobra pracą swoich rąk.

Z powodu swoich poglądów został aresztowany przez policję carską 28 września 1883 roku. Więziono go w X pawilonie warszawskiej Cytadeli. Czekał w niej na swój proces aż 2 lata. 20 grudnia 1885 Waryński został skazany na 16 lat katorgi. Wysłano go do rosyjskiej Twierdzy Szlisselburskiej, położonej koło Petersburga. Zmarł na gruźlicę 2 marca 1889 roku, w wieku 33 lat.

Autor: JZ