Patroni opolskich ulic. Stefan Żeromski

Zapraszamy na nasz stały cykl, w którym przybliżymy Państwu sylwetki patronów ulic naszego miasta. Tym razem opowiemy o Stefanie Żeromskim, jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy.

Mały Stefan przyszedł na świat 14 października 1864 roku w Strawczynie, małej wsi położonej w dzisiejszym województwie świętokrzyskim. Jego rodzicami byli zubożali szlachcice. Pierwszą edukację otrzymał w szkole początkowej w Psarach. Po roku uczył się już w Męskim Gimnazjum Rządowym w Kielcach. Z pomocą swojego nauczyciela podejmował pierwsze próby literackie – były to wiersze, dramaty, przekłady z literatury rosyjskiej. Jego debiut miał miejsce w 1882 roku na łamach „Tygodnika Mód i Powieści” przekładem wiersza Lermontowa „Przyjacielu Dzieci” i „Piosenką rolnika”. Niestety niedługo po tym wydarzeniu zachorował na gruźlicę, która w połączeniu z kiepską sytuacją majątkową zmusiła Stefana do zakończenia nauki w gimnazjum bez zdanego egzaminu dojrzałości.

W tym samym roku Żeromski rozpoczął studia w Instytucie Weterynarii w Warszawie (uczelnia nie wymagała matury). Tam zetknął się z ruchem socjalistycznym i działał m.in. w tajnej akcji oświatowej wśród rzemieślników i robotników. Niestety studiów tych również nie ukończył z powodów finansowych. Pracował jako guwerner oraz pomocnik bibliotekarza. W tym samym czasie ukończył jedno ze swoich najbardziej znanych dzieł „Syzyfowe prace”. 2 lata później w 1899 r. wydał „Ludzi Bezdomnych”, a 5 lat później ukazały się „Popioły”. Ich sukces wydawniczy pozwolił Żeromskiemu porzucić pracę w Bibliotece Ordynacji Zamojskiej w Warszawie i przenieść się wraz z rodziną prawie na rok do Zakopanego. Pod Tatrami całkowicie poświęcił się pracy pisarskiej.

Gdy w 1905 roku w Królestwie Polskim wybuchła rewolucja Żeromski działał w organizacjach demokratycznych i socjalistycznych. Ruchowi rewolucyjnemu poświecił kilka swoich dzieł np. „Sen o szpadzie”, „Nagi bruk” i „Nokturn”. W 1909 roku wyemigrował do Paryża, gdzie spędził 3 lata. Po powrocie do ojczyzny osiedlił się w Zakopanem.

Po wybuchu I wojny światowej Stefan Żeromski zgłosił się do Legionów Polskich. Nie brał jednak udziału w walkach. W niepodległej Polsce Żeromski zamieszkał w Warszawie, gdzie brał znaczący udział w życiu literackim. W 1922 roku ukazała się powieść „Wiatr od morza”, za którą otrzymał Państwową Nagrodę Literacką, a w 1924 roku opublikowano „Przedwiośnie”. Zmarł 20 listopada 1925 roku w Warszawie. W trakcie swojego życia był 4-krotnie nominowany do Literackiej Nagrody Nobla.

„Był tym, wobec którego niemożliwa była obojętność.”

Wacław Borowy, „Po śmierci Żeromskiego”, 1925 r.