Patroni opolskich ulic. Jan “Rudy” Bytnar

W dzisiejszej odsłonie naszego cotygodniowego cyklu przyjrzymy się postaci Jana Bytnara. Ulica, której patronuje, znajduje się na Osiedlu Armii Krajowej.

Jan Bytnar przyszedł na świat 6 maja 1921 w Kolbuszowej. Jego rodzice byli nauczycielami, a ojciec służył również w Legionach Polskich. W 1925 roku ojciec Rudego otrzymał propozycję podjęcia studiów w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie i jesienią 1926 cała rodzina zamieszkała w Piastowie. Tam też przyszły harcmistrz rozpoczął swoją edukację. W 1931 roku Bytnarowie ponownie się przeprowadzili, a Janek rozpoczął naukę w elitarnym Gimnazjum im. Stefana Batorego. Rudy już rok później złożył ślubowanie i został harcerzem 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego. W maju 1939 zdał w „Batorym” maturę i otrzymał świadectwo dojrzałości.

1 Września 1939 roku wybuchła 2 wojna światowa. Janek postanowił walczyć o niepodległość Ojczyzny. 7 września 1939, po radiowym apelu Romana Umiastowskiego, wraz z drużynowym „Pomarańczarni” Lechosławem Domańskim i grupą harcerzy opuścił Warszawę i wyruszył na wschód. Powrócił do zajętej przez Niemców stolicy na początku października 1939. Podjął też wtedy pracę jako szklarz. Już po powrocie dołączył do Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej (PLAN), w której działał do końca grudnia tego samego roku. Był jednym z pomysłodawców i wykonawców karteczek “Komendant Piłsudski powiedziałby: a my was w d… mamy”, naklejanych w listopadzie 1939 na niemieckich obwieszczeniach o utworzeniu Generalnego Gubernatorstwa.

Niestety w grudniu PLAN został rozbity przez Gestapo, a Rudy wyjechał na kilka tygodni do dziadków. Po powrocie przejął funkcję łącznika, dostarczając grypsy od osób uwięzionych na Pawiaku. W marca 1941 został członkiem Szarych Szeregów. Od lata do listopada 1941 dowodził hufcem „Ochota” w Okręgu „Południe” Szarych Szeregów, angażując się jednocześnie w akcje małego sabotażu „Wawra”, do którego wraz z całym Okręgiem „Południe” Chorągwi Warszawskiej wszedł jego hufiec.

W listopadzie 1942, po utworzeniu w strukturach Kedywu Komendy Głównej AK Grup Szturmowych Szarych Szeregów, objął dowództwo hufca „Południe”. W nocy z 31 grudnia 1942 na 1 stycznia 1943 był odpowiedzialny za ubezpieczenie w czasie akcji Wieniec II pod Kraśnikiem, podczas której wysadzono tory kolejowe na trasie wykorzystywanej do zaopatrywania wojsk niemieckich na froncie wschodnim. Była to pierwsza akcja warszawskich Grup Szturmowych, która oprócz celu militarnego miała także sprawdzić przygotowanie bojowe harcerzy.

Został aresztowany razem z ojcem przez funkcjonariuszy Gestapo o godz. 4:30 rano we wtorek 23 marca 1943 w mieszkaniu Bytnarów przy al. Niepodległości 15. Został zatrzymany prawdopodobnie z powodu kartki z jego adresem pozostawionej u jednego z jego przyjaciół z harcerstwa. Trafili na Pawiak, gdzie bezzwłocznie – w celu jak najszybszego wydobycia informacji – rozpoczęło się jego przesłuchanie. Jeszcze tego samego dnia został przewieziony do warszawskiej siedziby Gestapo przy alei J.Ch. Szucha 25.

Podczas śledztwa był bity do utraty przytomności, Zemdlonego cucono kopaniem w brzuch, między nogi oraz deptaniem rąk. Twarz i głowę ostemplowano znalezionym w czasie rewizji stemplem z „kotwicą”. W wyniku okrutnych metod stosowanych przez Niemców podczas śledztwa drugiego dnia po aresztowaniu z ciężkimi obrażeniami ciała i pierwszymi objawami mocznicy trafił do szpitala więziennego na Pawiaku. Ponieważ nie był już w stanie poruszać się o własnych siłach, na kolejne przesłuchanie na Szucha został zabrany na noszach. Po raz kolejny był tam przesłuchiwany we czwartek 25 marca.

Został odbity przez Grupy Szturmowe w akcji pod Arsenałem w piątek 26 marca 1943 podczas przewożenia po przesłuchaniu z siedziby Gestapo w al. Szucha na Pawiak. Niestety nie udało się go już uratować. Zmarł o godzinie 16:30 30 marca 1943 roku.

Autor: JZ

Galeria zdjęć: