Patroni opolskich ulic. Roman Dmowski

Dzisiaj przyjrzymy się Romanowi Dmowskiemu, jednemu z ojców polskiej niepodległości. Ulica, której patronuje znajduje się w okolicy Wyższego Seminarium Duchownego w Opolu. 

Roman Dmowski przyszedł na świat 9 sierpnia 1864 w Kamionku (dziś osiedle w Warszawie). Pochodził z ubogiej szlacheckiej rodziny z herbem Pobóg. W 1875 roku rozpoczął naukę w III Gimnazjum w Warszawie. Angażował się w działania przeciw rusyfikacji. W szkole założył tajną organizacje “Strażnica”, która organizowała tajne wykłady z języka polskiego, historii, geografii i literatury polskiej. We wrześniu 1886 roku Dmowski wstąpił na wydział fizyczno-matematyczny Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, które ukończył 4 lata później. 

W maju 1891 zorganizował manifestację z okazji setnej rocznicy Konstytucji 3 Maja. Rok 1893 był dla Dmowskiego niezwykle istotny. Wraz z współpracownikami dokonał przewrotu w organizacji “Liga Polska” i stworzył Ligę Narodową, na czele której stanął. Kilka miesięcy po tych wydarzeniach został aresztowany i osadzony w Cytadeli Warszawskiej za organizację manifestacji. Po czterech miesiącach został zesłany poza obszar Kongresówki, do Mitawy. W lutym 1895 roku uciekł i osiadł we Lwowie, gdzie objął redakcję dwutygodnika „Przegląd Wszechpolski” oraz współtworzył Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne. W okresie rewolucyjnym 1904–1906 wystąpił przeciw antyrosyjskiej akcji rewolucyjnej polskich socjalistów. Uważał, że sprawy polskiej niepodległości nie można łączyć z rosyjskimi rewolucjonistami.  Zdaniem Dmowskiego polską drogę do niepodległości należało łączyć z przymierzem francusko-rosyjskim przeciw Niemcom. Ostatnie pół roku przed wybuchem wojny poświęcił w całości aktywności politycznej, której celem było przygotowanie ruchu narodowego na rychły konflikt zaborców. 

Roman Dmowski bardzo dobrze przyjął deklarację złożoną 8 sierpnia 1914 roku w Dumie Państwowej przez swojego przyjaciela i posła Wiktora Jarońskiego, dotyczącą solidarności narodu polskiego z Rosją w jej walce z Niemcami. Od wybuchu I wojny światowej konsekwentnie działał na rzecz klęski Niemiec, utworzył w Warszawie Komitet Narodowy Polski, stojący na gruncie manifestu wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza Romanowa do Polaków z 14 sierpnia 1914. Po zajęciu Warszawy przez Niemców wyjechał do Petersburga, gdzie brał udział w pracach komisji polsko-rosyjskiej, mającej ustalić zasady przyszłej autonomii Królestwa. Następnie we Francji, z jego inicjatywy, została zorganizowana 100-tysięczna Błękitna Armia, która po przetransportowaniu wraz z pełnym wyposażeniem do Polski, stała się podstawą odradzającego się Wojska Polskiego w trudnym okresie walk o granice. 

Roman Dmowski został delegatem Polski na konferencję pokojową w Paryżu. W trakcie konferencji działalność Dmowskiego, równolegle z działaniami powstańczymi i wojennymi w kraju, odegrała kluczową rolę w kształtowaniu granic Polski. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku został wybrany posłem na Sejm Ustawodawczy z ramienia Związku Ludowo-Narodowego. W czasie inwazji bolszewickiej był członkiem Rady Obrony Państwa. W sierpniu 1920 roku, w czasie bitwy warszawskiej, wyjechał do Poznania. Dwa lata później, w początku 1922 Dmowski kupił resztówkę z majątku Chludowo pod Poznaniem, gdzie mieszkał do 1934 roku. Po udarze mózgu, który przeszedł w 1937 roku, zamieszkał u swoich przyjaciół, w majątku dworskim Mieczysława Niklewicza we wsi Drozdowo. Tam od 28 grudnia 1938 przechodził zapalenie płuc, zmarł o godz. 1:05 w nocy z 1 na 2 stycznia 1939 roku w Drozdowie. 

autor: JZ